Rośnie zainteresowanie przepisami o IP box wśród programistów. Ta grupa podatników może stosunkowo łatwo skorzystać z preferencyjnej 5-proc. stawki opodatkowania, ponieważ efekt ich prac niejako z automatu podlega ochronie prawa autorskiego, bez potrzeby przechodzenia jakichkolwiek formalności związanych np. z postępowaniem patentowym. Warto jednak dokładniej omówić mechanizm Innovation Box oraz warunki, które developer musi spełnić, aby odnieść z tej ulgi maksymalną korzyść.
W dużym skrócie, z preferencji skorzysta programista, który jednocześnie:
- Tworzy od podstaw lub ulepsza/rozwija w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej programy komputerowe podlegające ochronie prawnoautorskiej.
- Uzyskuje dochód pochodzący ze sprzedaży prawa autorskiego do programu, bądź należności licencyjnych za korzystanie z niego.
W dużym skrócie, z preferencji skorzysta programista, który jednocześnie:
- Tworzy od podstaw lub ulepsza/rozwija w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej programy komputerowe podlegające ochronie prawnoautorskiej.
- Uzyskuje dochód pochodzący ze sprzedaży prawa autorskiego do programu, bądź należności licencyjnych za korzystanie z niego.
Po wdrożeniu IP Box programista zarabiający średnio miesięcznie 10 tys. zł może zapłacić w skali roku nawet o blisko 17 tys. zł mniej podatku w porównaniu do rozliczenia według 19-proc. stawki liniowej.
Zastanawiasz się, czy możesz skorzystać z IP Box i płacić tylko 5% podatku? Napisz lub zadzwoń do nas!
Specjalizujemy się w obsłudze prawno-podatkowej podmiotów branży IT, oferując jednocześnie dedykowane usługi księgowe. Pomagamy zaoszczędzić pieniądze programistom z całej Polski.
Zastanawiasz się, czy możesz skorzystać z IP Box i płacić tylko 5% podatku? Napisz lub zadzwoń do nas!
Specjalizujemy się w obsłudze prawno-podatkowej podmiotów branży IT, oferując jednocześnie dedykowane usługi księgowe. Pomagamy zaoszczędzić pieniądze programistom z całej Polski.
Autorskie prawa do programu komputerowego
Trudnym byłoby poczynienie jakichkolwiek rozważań dotyczących możliwości zastosowania preferencyjnej 5% stawki opodatkowania u programisty bez zdefiniowania źródła kwalifikowanego dochodu, jakim jest autorskie prawo do programu komputerowego. Jest to o tyle istotne, że nie każdy przejaw aktywności programisty będzie prowadził do powstania substratu objętego prawnoautorską ochroną. Trzeba zauważyć, że po pierwsze, prawo autorskie nie chroni wszelkich rezultatów pracy człowieka, a po drugie, nie wszystkie wytwory intelektualne można uznać za program komputerowy.
Prawo autorskie chroni „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”, co wynika z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przedmiotem prawa autorskiego są m.in. utwory piśmiennicze, tj. dzieła wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi, np. literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne. Obok tych pozycji prawodawca wyszczególnił także programy komputerowe. Jednak ani ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ani ustawy podatkowe, nie definiują samego pojęcia programu komputerowego, a jego rozróżnienie od wytworów intelektualnych należących do innych kategorii twórczości jest kluczowe w kontekście zastosowania ulgi IP Box. Przepisy podatkowe wskazują wyraźnie, że kwalifikowanym prawem własności intelektualnej jest prawo autorskie do programu komputerowego, a nie do każdego utworu.
Autorskie prawa do programu komputerowego
Trudnym byłoby poczynienie jakichkolwiek rozważań dotyczących możliwości zastosowania preferencyjnej 5% stawki opodatkowania u programisty bez zdefiniowania źródła kwalifikowanego dochodu, jakim jest autorskie prawo do programu komputerowego. Jest to o tyle istotne, że nie każdy przejaw aktywności programisty będzie prowadził do powstania substratu objętego prawnoautorską ochroną. Trzeba zauważyć, że po pierwsze, prawo autorskie nie chroni wszelkich rezultatów pracy człowieka, a po drugie, nie wszystkie wytwory intelektualne można uznać za program komputerowy.
Prawo autorskie chroni „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”, co wynika z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przedmiotem prawa autorskiego są m.in. utwory piśmiennicze, tj. dzieła wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi, np. literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne. Obok tych pozycji prawodawca wyszczególnił także programy komputerowe. Jednak ani ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ani ustawy podatkowe, nie definiują samego pojęcia programu komputerowego, a jego rozróżnienie od wytworów intelektualnych należących do innych kategorii twórczości jest kluczowe w kontekście zastosowania ulgi IP Box. Przepisy podatkowe wskazują wyraźnie, że kwalifikowanym prawem własności intelektualnej jest prawo autorskie do programu komputerowego, a nie do każdego utworu.
Warunkiem skorzystania z ulgi IP Box jest stworzenie takiego produktu informatycznego, który spełni definicję programu komputerowego, a jednocześnie będzie mu przysługiwać status utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Efekt prac musi więc charakteryzować się oryginalnością oraz indywidualnością.
Odwołując się do nomenklatury informatycznej oraz doktryny prawa autorskiego, program komputerowy można najogólniej zdefiniować jako zestaw instrukcji (rozkazów), przeznaczonych do użycia bezpośrednio lub pośrednio w komputerze w celu osiągnięcia określonego rezultatu. Za takim rozumieniem omawianego terminu opowiedziało się Ministerstwo Finansów w objaśnieniach podatkowych z 15 lipca 2019 r. (pkt 79). Innymi słowy, chodzi o taką sekwencję instrukcji zmieniających stan programu, z których każda wyraża żądanie czynności do wykonania. W piśmiennictwie zwraca się uwagę na wymóg adresowania instrukcji nie do człowieka, a do komputera, co oznacza, że niezależnie od formy wyrażenia (kod źródłowy, kod binarny, schemat blokowy) każda z pojedynczych komend powinna określać działania podejmowane przez komputer w wyniku jej otrzymania. Wykonanie programu przez komputer musi skutkować uzyskaniem konkretnego, zamierzonego przez programistę rezultatu. W związku z powyższym, nie można uznać za program komputerowy wyrażania w języku znaczników, np. HTML, którego rolą jest jedynie opis struktury dokumentu elektronicznego, jego wyglądu, właściwości itp. Tym samym z ulgi IP Box nie skorzysta np. twórca stron internetowych, bo chociaż poszczególne elementy witryny mogą podlegać ochronie prawnoautorskiej jako utwór, to sam kod HTML/CSS nie zawiera zestawu poleceń, a w konsekwencji nie może zostać uznany za program komputerowy. Trzeba zauważyć, że bez odpowiedniego programu, czyli w tym przypadku przeglądarki internetowej, strona internetowa nie zostanie w ogóle wyświetlona. Z kolei program komputerowy jedynie obsługuje utwór multimedialny, nie determinując przy tym jego kształtu. Oczywiście od powyższej zasady mogą zdarzyć się wyjątki, jeśli twórca witryny korzystał przy okazji z języków programowania, takich jak np. PHP i JavaScript.
Preferencyjna stawka opodatkowania znajduje zastosowanie do dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, w zakresie których mieści się autorskie prawo do programu komputerowego. Zatem warunkiem skorzystania z ulgi IP Box będzie stworzenie takiego produktu informatycznego, który spełni definicję programu komputerowego, a jednocześnie będzie mu przysługiwać status utworu w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Efekt prac musi więc charakteryzować się oryginalnością oraz indywidualnością. Pierwsza przesłanka jest spełniona, jeżeli program nie jest skopiowany z istniejącego już dzieła, ale został stworzony samodzielnie i odznacza się minimalnym śladem wysiłku umysłowego o charakterze kreacyjnym. (zob. B. Czarnota, R.J. Hart, Legal Protection of Computer Programs in Europe - A Guide to the EC Directive, s. 44) Z kolei w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE podkreśla się, że oryginalność wymaga zachowania pewnego marginesu swobody. Dlatego np. programista na samozatrudnieniu, realizujący jedynie narzucone odgórnie instrukcje, albo posługujący się wyłącznie gotowymi schematami, czy rutynowymi sposobami rozwiązania problemu może wprawdzie tworzyć program komputerowy, ale niekoniecznie będzie on chroniony prawem autorskim. Ważne jest wykazanie indywidualnego sposobu dojścia do wyznaczonego celu.
Nie można pominąć przepisu art. 1 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który stanowi, iż „Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną”. Należy więc pamiętać, że prawo autorskie powstaje dopiero z chwilą ustalenia – uzewnętrznienia efektu prac. Tym efektem może być dowolnie krótki fragment programu komputerowego, jeśli tylko powstał w wyniku twórczej działalności, spełniającej omówione wyżej kryteria oryginalności i indywidualności. Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, że do skorzystania z preferencyjnych zasad opodatkowania będą uprawnieni informatycy „oddający” zleceniodawcy np. fragmenty kodu partiami w cyklach miesięcznych. Owo uzewnętrznienie, w przypadku programów komputerowych, zgodnie z art. 74 ust. 2 ustawy prawo autorskie obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Będzie to zarówno kod źródłowy (zapis alfanumeryczny), jak i kod wynikowy, powstały w wyniku kompilacji. Formą wyrażanie może być także dokumentacja projektowa, sporządzona w języku naturalnym, o ile na jej podstawie możliwe jest zakodowanie programu.
Odwołując się do nomenklatury informatycznej oraz doktryny prawa autorskiego, program komputerowy można najogólniej zdefiniować jako zestaw instrukcji (rozkazów), przeznaczonych do użycia bezpośrednio lub pośrednio w komputerze w celu osiągnięcia określonego rezultatu. Za takim rozumieniem omawianego terminu opowiedziało się Ministerstwo Finansów w objaśnieniach podatkowych z 15 lipca 2019 r. (pkt 79). Innymi słowy, chodzi o taką sekwencję instrukcji zmieniających stan programu, z których każda wyraża żądanie czynności do wykonania. W piśmiennictwie zwraca się uwagę na wymóg adresowania instrukcji nie do człowieka, a do komputera, co oznacza, że niezależnie od formy wyrażenia (kod źródłowy, kod binarny, schemat blokowy) każda z pojedynczych komend powinna określać działania podejmowane przez komputer w wyniku jej otrzymania. Wykonanie programu przez komputer musi skutkować uzyskaniem konkretnego, zamierzonego przez programistę rezultatu. W związku z powyższym, nie można uznać za program komputerowy wyrażania w języku znaczników, np. HTML, którego rolą jest jedynie opis struktury dokumentu elektronicznego, jego wyglądu, właściwości itp. Tym samym z ulgi IP Box nie skorzysta np. twórca stron internetowych, bo chociaż poszczególne elementy witryny mogą podlegać ochronie prawnoautorskiej jako utwór, to sam kod HTML/CSS nie zawiera zestawu poleceń, a w konsekwencji nie może zostać uznany za program komputerowy. Trzeba zauważyć, że bez odpowiedniego programu, czyli w tym przypadku przeglądarki internetowej, strona internetowa nie zostanie w ogóle wyświetlona. Z kolei program komputerowy jedynie obsługuje utwór multimedialny, nie determinując przy tym jego kształtu. Oczywiście od powyższej zasady mogą zdarzyć się wyjątki, jeśli twórca witryny korzystał przy okazji z języków programowania, takich jak np. PHP i JavaScript.
Preferencyjna stawka opodatkowania znajduje zastosowanie do dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, w zakresie których mieści się autorskie prawo do programu komputerowego. Zatem warunkiem skorzystania z ulgi IP Box będzie stworzenie takiego produktu informatycznego, który spełni definicję programu komputerowego, a jednocześnie będzie mu przysługiwać status utworu w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Efekt prac musi więc charakteryzować się oryginalnością oraz indywidualnością. Pierwsza przesłanka jest spełniona, jeżeli program nie jest skopiowany z istniejącego już dzieła, ale został stworzony samodzielnie i odznacza się minimalnym śladem wysiłku umysłowego o charakterze kreacyjnym. (zob. B. Czarnota, R.J. Hart, Legal Protection of Computer Programs in Europe - A Guide to the EC Directive, s. 44) Z kolei w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE podkreśla się, że oryginalność wymaga zachowania pewnego marginesu swobody. Dlatego np. programista na samozatrudnieniu, realizujący jedynie narzucone odgórnie instrukcje, albo posługujący się wyłącznie gotowymi schematami, czy rutynowymi sposobami rozwiązania problemu może wprawdzie tworzyć program komputerowy, ale niekoniecznie będzie on chroniony prawem autorskim. Ważne jest wykazanie indywidualnego sposobu dojścia do wyznaczonego celu.
Nie można pominąć przepisu art. 1 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który stanowi, iż „Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną”. Należy więc pamiętać, że prawo autorskie powstaje dopiero z chwilą ustalenia – uzewnętrznienia efektu prac. Tym efektem może być dowolnie krótki fragment programu komputerowego, jeśli tylko powstał w wyniku twórczej działalności, spełniającej omówione wyżej kryteria oryginalności i indywidualności. Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, że do skorzystania z preferencyjnych zasad opodatkowania będą uprawnieni informatycy „oddający” zleceniodawcy np. fragmenty kodu partiami w cyklach miesięcznych. Owo uzewnętrznienie, w przypadku programów komputerowych, zgodnie z art. 74 ust. 2 ustawy prawo autorskie obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Będzie to zarówno kod źródłowy (zapis alfanumeryczny), jak i kod wynikowy, powstały w wyniku kompilacji. Formą wyrażanie może być także dokumentacja projektowa, sporządzona w języku naturalnym, o ile na jej podstawie możliwe jest zakodowanie programu.
Prawo autorskie powstaje dopiero z chwilą ustalenia – uzewnętrznienia efektu prac. Tym efektem może być dowolnie krótki fragment programu komputerowego, jeśli tylko powstał w wyniku twórczej działalności, spełniającej kryteria oryginalności i indywidualności.
Nie jest natomiast formą wyrażenia programu komputerowego odrębnie stworzony graficzny interfejs użytkownika. Podobnie jak w przypadku stron internetowych, jako dobro niematerialne stanowiące wyraz twórczości intelektualnej, może on korzystać z ochrony prawnoautorkiej tak jak utwór, ale wielce wątpliwym byłoby uznanie wpływów z tego prawa jako dochodów z prawa autorskiego do programu komputerowego. Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy interfejs jest źródłem funkcjonalnego wzajemnego połączenia i wzajemnego oddziaływania na siebie różnych elementów programu komputerowego, innego oprogramowania i sprzętu komputerowego. Jak wskazano w pkt 85 objaśnień Ministerstwa Finansów, wtedy interfejs można uznać za nierozerwalną, funkcjonalną część składową programu komputerowego, podlegającą tożsamej ochronie prawnoautorskiej.
Nie jest natomiast formą wyrażenia programu komputerowego odrębnie stworzony graficzny interfejs użytkownika. Podobnie jak w przypadku stron internetowych, jako dobro niematerialne stanowiące wyraz twórczości intelektualnej, może on korzystać z ochrony prawnoautorkiej tak jak utwór, ale wielce wątpliwym byłoby uznanie wpływów z tego prawa jako dochodów z prawa autorskiego do programu komputerowego. Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy interfejs jest źródłem funkcjonalnego wzajemnego połączenia i wzajemnego oddziaływania na siebie różnych elementów programu komputerowego, innego oprogramowania i sprzętu komputerowego. Jak wskazano w pkt 85 objaśnień Ministerstwa Finansów, wtedy interfejs można uznać za nierozerwalną, funkcjonalną część składową programu komputerowego, podlegającą tożsamej ochronie prawnoautorskiej.
Obowiązki ewidencyjne
Wdrożenie mechanizmu Innovation Box łączy się z pewnymi obowiązkami księgowymi. Nie jest przedmiotem niniejszego opracowania szczegółowe przedstawienie sposobu prowadzenia ewidencji podatkowej przedsiębiorcy korzystającego z IP Box, ponieważ tym będą się zajmować księgowi, ale sam programista powinien znać przynajmniej procedurę wyliczenia ostatecznego zobowiązania podatkowego. Zrozumienie tego procesu niewątpliwie ułatwi konstruowanie umów ze zleceniodawcami i planowanie budżetu poszczególnych projektów. Zaznaczyć jednak trzeba, że przepisy nakładają szereg innych (nieopisanych niżej) obowiązków w zakresie prowadzenia ksiąg podatkowych. Uchybienie tym obowiązkom pozbawi programistę ulgi w całości, dlatego tak ważne jest powierzenie księgowości specjalistom zorientowanym w temacie IP Box.
Schemat postępowania u programisty korzystającego z ulgi można przedstawić następująco:
Obowiązki ewidencyjne
Wdrożenie mechanizmu Innovation Box łączy się z pewnymi obowiązkami księgowymi. Nie jest przedmiotem niniejszego opracowania szczegółowe przedstawienie sposobu prowadzenia ewidencji podatkowej przedsiębiorcy korzystającego z IP Box, ponieważ tym będą się zajmować księgowi, ale sam programista powinien znać przynajmniej procedurę wyliczenia ostatecznego zobowiązania podatkowego. Zrozumienie tego procesu niewątpliwie ułatwi konstruowanie umów ze zleceniodawcami i planowanie budżetu poszczególnych projektów. Zaznaczyć jednak trzeba, że przepisy nakładają szereg innych (nieopisanych niżej) obowiązków w zakresie prowadzenia ksiąg podatkowych. Uchybienie tym obowiązkom pozbawi programistę ulgi w całości, dlatego tak ważne jest powierzenie księgowości specjalistom zorientowanym w temacie IP Box.
Schemat postępowania u programisty korzystającego z ulgi można przedstawić następująco:
1) Ustalenie dochodu z praw autorskich do programu komputerowego osiągniętego w roku podatkowym.
2) Obliczenie wskaźnika nexus.
3) Wyliczenie przy użyciu wskaźnika nexus kwalifikowanego dochodu z praw autorskich do programu komputerowego.
4) Ustalenie kwoty podatku (według 5% stawki) od osiągniętego w roku podatkowym kwalifikowanego dochodu.
1) Ustalenie dochodu z praw autorskich do programu komputerowego osiągniętego w roku podatkowym.
2) Obliczenie wskaźnika nexus.
3) Wyliczenie przy użyciu wskaźnika nexus kwalifikowanego dochodu z praw autorskich do programu komputerowego.
4) Ustalenie kwoty podatku (według 5% stawki) od osiągniętego w roku podatkowym kwalifikowanego dochodu.
Ustalenie dochodu z autorskich praw do programu
Podkreślenia wymaga słowo dochód, czyli przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. W związku z tym, w ewidencji księgowej powinny zostać wyodrębnione przychody osiągnięte z danego prawa autorskiego do programu oraz przyporządkowane do nich koszty. Z objaśnień Ministerstwa Finansów (pkt 136) wynika, że chodzi zarówno o wydatki, które przyczyniły się w sposób bezpośredni, jak i pośredni do powstania przychodu. Omawiany obowiązek ewidencyjny wynika z art. 30cb ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym podatnicy korzystający z ulgi zobowiązani są „prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej”. Należy się spodziewać, że u programistów korzystających z IP Box ewidencja księgowa będzie dokładnie weryfikowana pod tym kątem. Jak zaznaczył Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 25 września 2019 r. (nr 0114-KDIP3-1.4011.391.2019.3.MG), „wskazana ewidencja jest bardzo ważna, ponieważ jej prowadzenie w sposób nie zapewniający osiągnięcia ww. celów, spowoduje po stronie podatnika obowiązek zapłaty podatku dochodowego wg skali bądź podatkiem liniowym”.
Ustalenie przychodu z kwalifikowanego źródła nie powinno rodzić komplikacji, o ile programista zadba o precyzyjne określenie w kontrakcie, jaka część z wypłacanego honorarium obejmuje wynagrodzenie np. za przeniesienie autorskich praw majątkowych, a jaka przysługuje za inne świadczenia, o ile oczywiście takie występują. Problematyczne może się okazać przypisanie do tych przychodów odpowiednich wielkości kosztów, jeśli ponoszone wydatki nie są wyłącznie związane z tworzeniem programu. Mowa tu np. o wydatkach na zakup smartfona i abonamentu telefonicznego, auta, obsługę prawną/księgową. Załóżmy, że specjalista IT prowadzi działalność stricte programistyczną, a jednocześnie świadczy usługi wsparcia technicznego. Powstaje pytanie, w jaki sposób alokować wymienione kategorie kosztów pośrednio związanych z jednym i drugim obszarem działalności do przychodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. W objaśnieniach Ministerstwa Finansów nie przedstawiono żadnych wytycznych. W dotychczas wydanych interpretacjach indywidulanych również nie odniesiono się do tej kwestii. W ocenie autora niniejszego opracowania najtrafniejszym wydaje się zastosowanie proporcji, ustalonej jako stosunek przychodów ze zbycia, czy też licencjonowania prawa autorskiego do programu komputerowego do ogółu przychodów z prowadzonej w danym okresie działalności gospodarczej. Każdy przypadek powinien jednak zostać poddany odrębnej analizie.
Ustalenie dochodu z autorskich praw do programu
Podkreślenia wymaga słowo dochód, czyli przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. W związku z tym, w ewidencji księgowej powinny zostać wyodrębnione przychody osiągnięte z danego prawa autorskiego do programu oraz przyporządkowane do nich koszty. Z objaśnień Ministerstwa Finansów (pkt 136) wynika, że chodzi zarówno o wydatki, które przyczyniły się w sposób bezpośredni, jak i pośredni do powstania przychodu. Omawiany obowiązek ewidencyjny wynika z art. 30cb ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym podatnicy korzystający z ulgi zobowiązani są „prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej”. Należy się spodziewać, że u programistów korzystających z IP Box ewidencja księgowa będzie dokładnie weryfikowana pod tym kątem. Jak zaznaczył Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 25 września 2019 r. (nr 0114-KDIP3-1.4011.391.2019.3.MG), „wskazana ewidencja jest bardzo ważna, ponieważ jej prowadzenie w sposób nie zapewniający osiągnięcia ww. celów, spowoduje po stronie podatnika obowiązek zapłaty podatku dochodowego wg skali bądź podatkiem liniowym”.
Ustalenie przychodu z kwalifikowanego źródła nie powinno rodzić komplikacji, o ile programista zadba o precyzyjne określenie w kontrakcie, jaka część z wypłacanego honorarium obejmuje wynagrodzenie np. za przeniesienie autorskich praw majątkowych, a jaka przysługuje za inne świadczenia, o ile oczywiście takie występują. Problematyczne może się okazać przypisanie do tych przychodów odpowiednich wielkości kosztów, jeśli ponoszone wydatki nie są wyłącznie związane z tworzeniem programu. Mowa tu np. o wydatkach na zakup smartfona i abonamentu telefonicznego, auta, obsługę prawną/księgową. Załóżmy, że specjalista IT prowadzi działalność stricte programistyczną, a jednocześnie świadczy usługi wsparcia technicznego. Powstaje pytanie, w jaki sposób alokować wymienione kategorie kosztów pośrednio związanych z jednym i drugim obszarem działalności do przychodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. W objaśnieniach Ministerstwa Finansów nie przedstawiono żadnych wytycznych. W dotychczas wydanych interpretacjach indywidulanych również nie odniesiono się do tej kwestii. W ocenie autora niniejszego opracowania najtrafniejszym wydaje się zastosowanie proporcji, ustalonej jako stosunek przychodów ze zbycia, czy też licencjonowania prawa autorskiego do programu komputerowego do ogółu przychodów z prowadzonej w danym okresie działalności gospodarczej. Każdy przypadek powinien jednak zostać poddany odrębnej analizie.
Punktem wyjścia do wyodrębnienia w ewidencji księgowej przychodów i kosztów z autorskich praw do programu komputerowego jest precyzyjne określenie w umowie jaka część honorarium przypada na przejęcie tychże praw.
Obliczenie wskaźnika nexus i kwalifikowanego dochodu
Ustalenie ostatecznej kwoty dochodu, która zostanie opodatkowana 5-proc. stawką następuje poprzez przemnożenie wartości dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej tzw. wskaźnikiem nexus, liczonym według wzoru:
w którym poszczególne litery oznaczają koszty faktycznie poniesione przez podatnika na:
a - prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej. Klasycznym przykładem będzie tu koszt zakupu sprzętu komputerowego.
b - nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego w rozumieniu przepisów o cenach transferowych. Mogą to być np. koszty podwykonawcy, z którym programista zawarł umowę cywilno-prawną.
c - nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu powiązanego w rozumieniu przepisów o cenach transferowych. Tego typu wydatki wystąpią zwykle, gdy programista prowadzi przedmiotową działalność w formie spółki prawa handlowego (jest w niej np. udziałowcem) i jednocześnie świadczy dla tej spółki swoje usługi jako podwykonawca.
d - nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Ten koszt pojawi się, gdy przedsiębiorca nabędzie od innego podmiotu prawo autorskiego do programu, w celu jego dalszej komercjalizacji.
w którym poszczególne litery oznaczają koszty faktycznie poniesione przez podatnika na:
a - prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej. Klasycznym przykładem będzie tu koszt zakupu sprzętu komputerowego.
b - nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego w rozumieniu przepisów o cenach transferowych. Mogą to być np. koszty podwykonawcy, z którym programista zawarł umowę cywilno-prawną.
c - nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu powiązanego w rozumieniu przepisów o cenach transferowych. Tego typu wydatki wystąpią zwykle, gdy programista prowadzi przedmiotową działalność w formie spółki prawa handlowego (jest w niej np. udziałowcem) i jednocześnie świadczy dla tej spółki swoje usługi jako podwykonawca.
d - nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Ten koszt pojawi się, gdy przedsiębiorca nabędzie od innego podmiotu prawo autorskiego do programu, w celu jego dalszej komercjalizacji.
W przeciwieństwie do procedury ustalania dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, na potrzeby obliczenia wskaźnika nexus pod uwagę bierze się wyłącznie koszty bezpośrednio związane z wytworzeniem, rozwinięciem lub ulepszeniem programu komputerowego. Pomija się w szczególności takie koszty pośrednie, jak odsetki, opłaty finansowe oraz wydatki związane z nieruchomościami. Błędnym byłoby także uwzględnienie wydatków pośrednich w części proporcjonalnie przypadającej na dany projekt developerski.
Przyjmując najprostszy scenariusz, programista prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, nie zatrudnia pracowników i nie zleca żadnych prac związanych z tworzeniem aplikacji zewnętrznym podmiotom. W celu realizacji projektu, w ramach którego pisane są aplikacje chronione prawem autorskim, programista nabył laptop o wartości 4.000 zł. Po podstawieniu do wzoru wskaźnik nexus wyniesie:
Ustawodawca zastrzegł jednak, że wartość wskaźnika nie może być wyższa niż 1. Załóżmy, że po wyodrębnieniu w ewidencji księgowej przychodów z przeniesienia praw autorskich do aplikacji i odpowiadających im kosztów, dochód z kwalifikowanego źródła skalkulowano na poziomie 50.000 zł. Nie trzeba wykonywać szczególnie skomplikowanych działań matematycznych, aby zauważyć, że w rozpatrywanym przykładzie cała kwota 50.000 zł będzie opodatkowana według obniżonej stawki. Porównując otrzymany wynik netto z wynikiem, który uzyskałby programista niekorzystający z IP Box, opodatkowujący dochód liniową stawką 19-proc, otrzymujemy oszczędność podatkową w wysokości 7.000 zł (2.500 zł PIT vs 9.500 zł PIT).
W przeciwieństwie do procedury ustalania dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, na potrzeby obliczenia wskaźnika nexus pod uwagę bierze się wyłącznie koszty bezpośrednio związane z wytworzeniem, rozwinięciem lub ulepszeniem programu komputerowego. Pomija się w szczególności takie koszty pośrednie, jak odsetki, opłaty finansowe oraz wydatki związane z nieruchomościami. Błędnym byłoby także uwzględnienie wydatków pośrednich w części proporcjonalnie przypadającej na dany projekt developerski.
Przyjmując najprostszy scenariusz, programista prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, nie zatrudnia pracowników i nie zleca żadnych prac związanych z tworzeniem aplikacji zewnętrznym podmiotom. W celu realizacji projektu, w ramach którego pisane są aplikacje chronione prawem autorskim, programista nabył laptop o wartości 4.000 zł. Po podstawieniu do wzoru wskaźnik nexus wyniesie:
Ustawodawca zastrzegł jednak, że wartość wskaźnika nie może być wyższa niż 1. Załóżmy, że po wyodrębnieniu w ewidencji księgowej przychodów z przeniesienia praw autorskich do aplikacji i odpowiadających im kosztów, dochód z kwalifikowanego źródła skalkulowano na poziomie 50.000 zł. Nie trzeba wykonywać szczególnie skomplikowanych działań matematycznych, aby zauważyć, że w rozpatrywanym przykładzie cała kwota 50.000 zł będzie opodatkowana według obniżonej stawki. Porównując otrzymany wynik netto z wynikiem, który uzyskałby programista niekorzystający z IP Box, opodatkowujący dochód liniową stawką 19-proc, otrzymujemy oszczędność podatkową w wysokości 7.000 zł (2.500 zł PIT vs 9.500 zł PIT).
Rozliczenie IP Box w zeznaniu rocznym
Końcowo trzeba zasygnalizować, że zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów wykluczone jest opłacanie zaliczek na podatek dochodowy według preferencyjnej stawki w trakcie roku. Programista stosuje liniową 19-proc. stawkę PIT (ewentualnie rozlicza się na zasadach ogólnych według skali). Rozliczenie ulgi następuje dopiero w zeznaniu rocznym, co najczęściej będzie prowadziło do powstania nadpłaty. W praktyce oznacza to, że realne oszczędności finansowe programista odczuje w następnym roku podatkowym. Nadwyżka może zostać z urzędu zaliczona na poczet zaległości podatkowych lub bieżących zobowiązań podatkowych. Dopuszczalne jest także złożenie wniosku o zwrot nadpłaty.
Rozliczenie IP Box w zeznaniu rocznym
Końcowo trzeba zasygnalizować, że zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów wykluczone jest opłacanie zaliczek na podatek dochodowy według preferencyjnej stawki w trakcie roku. Programista stosuje liniową 19-proc. stawkę PIT (ewentualnie rozlicza się na zasadach ogólnych według skali). Rozliczenie ulgi następuje dopiero w zeznaniu rocznym, co najczęściej będzie prowadziło do powstania nadpłaty. W praktyce oznacza to, że realne oszczędności finansowe programista odczuje w następnym roku podatkowym. Nadwyżka może zostać z urzędu zaliczona na poczet zaległości podatkowych lub bieżących zobowiązań podatkowych. Dopuszczalne jest także złożenie wniosku o zwrot nadpłaty.
