Z dniem 1 września 2019 r. wchodzą w życie przepisy konstytuujące nowy system weryfikacji kontrahenta, który według resortu finansów ułatwi uczciwym podatnikom ocenę rzetelności drugiej strony transakcji, a tym samym zminimalizuje ryzyko nieświadomego udziału przedsiębiorców w karuzelach VAT. Przepisy te wprowadzi ustawa z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Jak wynika z noweli, dotychczas funkcjonujące odrębnie wykazy:
- podatników, w stosunku do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji lub którzy zostali wykreśleni z rejestru podatników VAT;
- podatników, których rejestracja w zakresie VAT została przywrócona;
- potwierdzający status podatników VAT czynnych oraz zwolnionych,
zastąpi jeden kompleksowy system, potocznie zwany „białą listą podatników VAT”. Nowy wykaz zostanie udostępniony w postaci elektronicznej, zarówno na stronie Ministerstwa Finansów jak i CEiDG, a dostęp do niego będzie nieodpłatny. Organem odpowiedzialnym za prowadzenie wykazu będzie Szef Krajowej Administracji Skarbowej. W bazie, obok m.in. takich informacji jak status VAT wyszukiwanego podmiotu, imiona i nazwiska osób uprawnionych do jego reprezentacji, czy też adres stałego miejsca prowadzenia działalności, znajdzie się również numer rachunku bankowego wskazany w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzony przy wykorzystaniu STIR, czyli systemu wymiany informacji między sektorem bankowym a Krajową Informacją Skarbową. Dane zawarte w wykazie mają być aktualizowane raz na dobę, w każdy dzień roboczy. Tyczy się to również ujawnianych numerów rachunków bankowych. Warto podkreślić, że w razie dokonania wpłaty na rachunek, który został usunięty z listy z opóźnieniem, podatnik nie poniesie z tego tytułu negatywnych konsekwencji. Z kolei w przypadku ujawnienie na białej liście danych nieaktualnych lub niezgodnych ze stanem faktycznym, podatnik będzie mógł złożyć do Szefa KAS wniosek o ich sprostowanie lub usunięcie.
Z dniem 1 września 2019 r. wchodzą w życie przepisy konstytuujące nowy system weryfikacji kontrahenta, który według resortu finansów ułatwi uczciwym podatnikom ocenę rzetelności drugiej strony transakcji, a tym samym zminimalizuje ryzyko nieświadomego udziału przedsiębiorców w karuzelach VAT. Przepisy te wprowadzi ustawa z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Jak wynika z noweli, dotychczas funkcjonujące odrębnie wykazy:
- podatników, w stosunku do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji lub którzy zostali wykreśleni z rejestru podatników VAT;
- podatników, których rejestracja w zakresie VAT została przywrócona;
- potwierdzający status podatników VAT czynnych oraz zwolnionych,
zastąpi jeden kompleksowy system, potocznie zwany „białą listą podatników VAT”. Nowy wykaz zostanie udostępniony w postaci elektronicznej, zarówno na stronie Ministerstwa Finansów jak i CEiDG, a dostęp do niego będzie nieodpłatny. Organem odpowiedzialnym za prowadzenie wykazu będzie Szef Krajowej Administracji Skarbowej. W bazie, obok m.in. takich informacji jak status VAT wyszukiwanego podmiotu, imiona i nazwiska osób uprawnionych do jego reprezentacji, czy też adres stałego miejsca prowadzenia działalności, znajdzie się również numer rachunku bankowego wskazany w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzony przy wykorzystaniu STIR, czyli systemu wymiany informacji między sektorem bankowym a Krajową Informacją Skarbową. Dane zawarte w wykazie mają być aktualizowane raz na dobę, w każdy dzień roboczy. Tyczy się to również ujawnianych numerów rachunków bankowych. Warto podkreślić, że w razie dokonania wpłaty na rachunek, który został usunięty z listy z opóźnieniem, podatnik nie poniesie z tego tytułu negatywnych konsekwencji. Z kolei w przypadku ujawnienie na białej liście danych nieaktualnych lub niezgodnych ze stanem faktycznym, podatnik będzie mógł złożyć do Szefa KAS wniosek o ich sprostowanie lub usunięcie.
Weryfikacja numeru rachunku bankowego kontrahenta
Ujawnienie na białej liście numerów rachunków bankowych przedsiębiorców, które zostały przez nich wskazane w zgłoszeniach identyfikacyjnych niesie ze sobą szereg implikacji, uwidaczniających się nie tylko w kontekście zachowania należytej staranności w VAT. Trzeba bowiem zwrócić szczególną uwagę na regulacje, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2020 roku do ustaw o podatkach dochodowych. Od tej daty podatnicy PIT oraz CIT nie będą mogli zaliczać do kosztów uzyskania przychodów wydatków przekraczających limit 15.000,00 zł, jeśli płatność została uregulowana na rachunek bankowy kontrahenta inny niż widniejący (na dzień zlecenia przelewu) na białej liście. Obostrzenie dotyczy płatności na rzecz podmiotów będących czynnymi podatnikami VAT. W razie uregulowania należności na rachunek bankowy spoza wykazu, przedsiębiorca nadal będzie miał prawo zaliczyć wydatek do kosztów podatkowych, jeśli w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu zawiadomi o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury.
Zastosowanie limitu 15 tyś. zł.
W tym miejscu należy przypomnieć, że znany już podatnikom limit transakcji w wysokości 15 tyś. zł, dla których płatność musi następować za pośrednictwem rachunku bankowego, obejmuje kwotę brutto. Płatność gotówką wyklucza ujęcie wydatku w kosztach podatkowych. Zatem z praktycznego punktu widzenia jedynym novum będzie konieczność dodatkowej weryfikacji numeru rachunku bankowego podanego przed kontrahenta z tym, który został ujawniony w wykazie prowadzonym przez Szefa KAS. Na marginesie warto dodać, że zgodnie z linią interpretacyjną organów podatkowych (tak m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 kwietnia 2017 r. nr 2461-IBPB-1-2.4510.50.2017.2.MM), jeżeli wartość transakcji przekracza limit 15 tys. zł, to do kosztów uzyskania przychodu może zostać zaliczona tylko ta część płatności, która została dokonana za pośrednictwem rachunku bankowego. Dla przykładu, gdy wartość transakcji wynosi 17 tys. zł i należność została uiszczona gotówką w kwocie 15 tys. zł, a przelewem w kwocie 2 tys. zł, wtedy przedsiębiorca może rozpoznać jedynie 2 tys. zł w kosztach podatkowych. Analogicznie należy interpretować przepisy, które zobligują podatników do dokonywania płatności na rachunek widniejący w wykazie. Do kosztów przedsiębiorca zaliczy jedynie tę część kwoty, którą odprowadzi na konto ujawnione na białej liście. W pozostałej części, niezależnie od tego czy kwota zostanie uregulowana gotówkowo, czy też przelewem na innych rachunek, wydatek nie będzie stanowił kosztu uzyskania przychodu.
Tylko firmowe konta bankowe
Chociaż z perspektywy podmiotu dokonującego płatności rachunek, z którego środki są przelewane nie ma znaczenia, to wprowadzenie przedmiotowego wykazu zapewne zmobilizuje uczestników obrotu gospodarczego do zachowania szczególnej ostrożności. W konsekwencji podatnicy powinni zadbać o zweryfikowanie również swoich numerów rachunków bankowych, które podali w zgłoszeniach identyfikacyjnych i upewnić się, czy są to rachunki rozliczeniowe, o których mowa w przepisie. Zgodnie z art. 96b ust. 3 pkt 13 ustawy o podatku od towarów i usług w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2019 r. wykaz zawiera „numery rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, lub imiennych rachunków w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwartych w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą – wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR w rozumieniu art. 119zg pkt 6 Ordynacji podatkowej.” Jak wytłumaczono w uzasadnieniu do projektu noweli, celem tych regulacji jest wyeliminowanie przypadków zamieszczania w wykazie podatników VAT rachunków innych niż określone w ust. 3 pkt 13 (przykładowo rachunków ROR), do których mogłoby dojść, gdyby podatnik zgłosił taki rachunek do urzędu skarbowego. W związku z tym wprowadza się przepis, na podstawie którego zostanie zbudowana baza danych umożliwiająca wykorzystanie STIR jako kanału komunikacji wykorzystywanego do potwierdzenia zgłaszanych przez podatników rachunków związanych z prowadzoną działalnością.
Przedsiębiorcy, będący osobami fizycznymi, dokonają aktualizacji numeru rachunku płatniczego wykorzystywanego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej poprzez złożenie wniosku o zmianę wpisu w CEIDG. Wspólnicy spółek cywilnych muszą natomiast złożyć formularz NIP-2, a spółki prawa handlowego NIP-8.
Odpowiedzialność solidarna w VAT
Podatnicy działający w branżach wrażliwych na wyłudzenia VAT, czyli zajmujący się m.in. obrotem produktami stalowymi, paliwami, metalami szlachetnymi, elektroniką, czy świadczący usługi budowlane, powinni w szczególności wprowadzić procedury weryfikacyjne i bacznie obserwować swoich kontrahentów na białej liście, ponieważ omawiane przepisy przewidują od 1 stycznia 2020 roku sankcję w postaci solidarnej odpowiedzialności za zaległy VAT świadczeniodawcy, jeśli tylko świadczeniobiorca dokona płatności na rachunek nieujawniony w wykazie. Nie ulega również wątpliwości, że sprawdzenie drugiej strony transakcji w bazie prowadzonej przez Szefa KAS stanowić będzie punkt wyjścia do wykazania przez podatnika zachowania należytej staranności w doborze kontrahentów. Zachowanie należytej staranności i jej wykazanie jest warunkiem koniecznym dla uniknięcia sankcji karno-skarbowych oraz administracyjnych w postępowaniach będących wynikiem uwikłania w karuzele VAT-owskie.
Weryfikacja numeru rachunku bankowego kontrahenta
Ujawnienie na białej liście numerów rachunków bankowych przedsiębiorców, które zostały przez nich wskazane w zgłoszeniach identyfikacyjnych niesie ze sobą szereg implikacji, uwidaczniających się nie tylko w kontekście zachowania należytej staranności w VAT. Trzeba bowiem zwrócić szczególną uwagę na regulacje, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2020 roku do ustaw o podatkach dochodowych. Od tej daty podatnicy PIT oraz CIT nie będą mogli zaliczać do kosztów uzyskania przychodów wydatków przekraczających limit 15.000,00 zł, jeśli płatność została uregulowana na rachunek bankowy kontrahenta inny niż widniejący (na dzień zlecenia przelewu) na białej liście. Obostrzenie dotyczy płatności na rzecz podmiotów będących czynnymi podatnikami VAT. W razie uregulowania należności na rachunek bankowy spoza wykazu, przedsiębiorca nadal będzie miał prawo zaliczyć wydatek do kosztów podatkowych, jeśli w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu zawiadomi o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury.
Zastosowanie limitu 15 tyś. zł
W tym miejscu należy przypomnieć, że znany już podatnikom limit transakcji w wysokości 15 tyś. zł, dla których płatność musi następować za pośrednictwem rachunku bankowego, obejmuje kwotę brutto. Płatność gotówką wyklucza ujęcie wydatku w kosztach podatkowych. Zatem z praktycznego punktu widzenia jedynym novum będzie konieczność dodatkowej weryfikacji numeru rachunku bankowego podanego przed kontrahenta z tym, który został ujawniony w wykazie prowadzonym przez Szefa KAS. Na marginesie warto dodać, że zgodnie z linią interpretacyjną organów podatkowych (tak m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 kwietnia 2017 r. nr 2461-IBPB-1-2.4510.50.2017.2.MM), jeżeli wartość transakcji przekracza limit 15 tys. zł, to do kosztów uzyskania przychodu może zostać zaliczona tylko ta część płatności, która została dokonana za pośrednictwem rachunku bankowego. Dla przykładu, gdy wartość transakcji wynosi 17 tys. zł i należność została uiszczona gotówką w kwocie 15 tys. zł, a przelewem w kwocie 2 tys. zł, wtedy przedsiębiorca może rozpoznać jedynie 2 tys. zł w kosztach podatkowych. Analogicznie należy interpretować przepisy, które zobligują podatników do dokonywania płatności na rachunek widniejący w wykazie. Do kosztów przedsiębiorca zaliczy jedynie tę część kwoty, którą odprowadzi na konto ujawnione na białej liście. W pozostałej części, niezależnie od tego czy kwota zostanie uregulowana gotówkowo, czy też przelewem na innych rachunek, wydatek nie będzie stanowił kosztu uzyskania przychodu.
Tylko firmowe konta bankowe
Chociaż z perspektywy podmiotu dokonującego płatności rachunek, z którego środki są przelewane nie ma znaczenia, to wprowadzenie przedmiotowego wykazu zapewne zmobilizuje uczestników obrotu gospodarczego do zachowania szczególnej ostrożności. W konsekwencji podatnicy powinni zadbać o zweryfikowanie również swoich numerów rachunków bankowych, które podali w zgłoszeniach identyfikacyjnych i upewnić się, czy są to rachunki rozliczeniowe, o których mowa w przepisie. Zgodnie z art. 96b ust. 3 pkt 13 ustawy o podatku od towarów i usług w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2019 r. wykaz zawiera „numery rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, lub imiennych rachunków w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwartych w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą – wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR w rozumieniu art. 119zg pkt 6 Ordynacji podatkowej.” Jak wytłumaczono w uzasadnieniu do projektu noweli, celem tych regulacji jest wyeliminowanie przypadków zamieszczania w wykazie podatników VAT rachunków innych niż określone w ust. 3 pkt 13 (przykładowo rachunków ROR), do których mogłoby dojść, gdyby podatnik zgłosił taki rachunek do urzędu skarbowego. W związku z tym wprowadza się przepis, na podstawie którego zostanie zbudowana baza danych umożliwiająca wykorzystanie STIR jako kanału komunikacji wykorzystywanego do potwierdzenia zgłaszanych przez podatników rachunków związanych z prowadzoną działalnością.
Przedsiębiorcy, będący osobami fizycznymi, dokonają aktualizacji numeru rachunku płatniczego wykorzystywanego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej poprzez złożenie wniosku o zmianę wpisu w CEIDG. Wspólnicy spółek cywilnych muszą natomiast złożyć formularz NIP-2, a spółki prawa handlowego NIP-8.
Odpowiedzialność solidarna w VAT
Podatnicy działający w branżach wrażliwych na wyłudzenia VAT, czyli zajmujący się m.in. obrotem produktami stalowymi, paliwami, metalami szlachetnymi, elektroniką, czy świadczący usługi budowlane, powinni w szczególności wprowadzić procedury weryfikacyjne i bacznie obserwować swoich kontrahentów na białej liście, ponieważ omawiane przepisy przewidują od 1 stycznia 2020 roku sankcję w postaci solidarnej odpowiedzialności za zaległy VAT świadczeniodawcy, jeśli tylko świadczeniobiorca dokona płatności na rachunek nieujawniony w wykazie. Nie ulega również wątpliwości, że sprawdzenie drugiej strony transakcji w bazie prowadzonej przez Szefa KAS stanowić będzie punkt wyjścia do wykazania przez podatnika zachowania należytej staranności w doborze kontrahentów. Zachowanie należytej staranności i jej wykazanie jest warunkiem koniecznym dla uniknięcia sankcji karno-skarbowych oraz administracyjnych w postępowaniach będących wynikiem uwikłania w karuzele VAT-owskie.
